Wie goed luistert, heeft het al gehoord: in de Deens-Zweedse misdaadserie The Bridge worden twee talen gehanteerd. Saga Norén uit Malmö spreekt Zweeds, van haar collega Henrik Sabroe en de rest van Kopenhagen horen we Deens.
Het opmerkelijke: wanneer de twee nationaliteiten samen optrekken, blijven ze gewoon hun eigen taal praten – en ze verstaan elkaar ook nog! De ideale wereld, als je het mij vraagt. Natuurlijk helpt het een handje dat Deens en Zweeds, allebei een Germaanse taal, zo op elkaar lijken. ‘De brug’ laat zich aan deze kant van de Sont vertalen als Broen, en aan de overzijde, in Zweden, hebben ze het over Bron. Dat scheelt maar één letter, en klinkt praktisch hetzelfde. Volgens Roger van Bergen, een Nederlander die met zijn Zweedse vrouw en kinderen in Zweden woont en die mij met dit artikel heeft geholpen, is het verschil tussen de Scandinavische talen (waartoe we trouwens ook Noors mogen rekenen) zelfs ‘kleiner dan tussen Nederlands en Limburgs.’ Slechts een kwestie van wennen aan vreemde klanken, en af en toe een ander woord.
Als liefhebber van The Bridge had ik zin om al die bekende kreten van televisie (‘for helvede!’) eens te verzamelen. Maar ook om iets meer de weg te kennen in de huis-, tuin- en keukentaal van Denemarken en Zweden. Nu seizoen drie op de NPO te zien is geweest, en nog loopt op het Belgische Canvas, is het moment daar. Van Bergen heeft me bijgestaan, net als mijn Deense vriend Nicolai Hartmann, historicus en taalkundige. Dus. Hier is ie. Geïnspireerd op het laatste seizoen: een kleine
Wat & Hoe in het Deens en Zweeds
in de vorm van een dialoog tussen de helden van misdaadserie The Bridge
Saga Norén en Henrik Sabroe
(met onderaan: uitspraakgidsjes!):
Henrik Sabroe:
Goedemorgen.
God morgen.
Saga Norén:
Saga Norén, recherche Malmö.
Saga Norén, Länskrim, Malmö.
Henrik:
Henrik Sabroe, recherche Kopenhagen.
Henrik Sabroe, Københavns Politi.
Saga:
Ja, dat weet ik.
Ja, jag vet.
Henrik:
Mooie auto, die Porsche 911.
Flot bil, den Porsche 911.
Saga:
Dank je.
Tack.
Henrik:
Hoe gaat het ermee?
Hvordan går det?
Saga:
Goed.
Bra.
Henrik:
Wat ben je aan het doen?
Hvad laver du?
Saga:
Ik ben koffie aan het drinken.
Jag dricker kaffe.
Henrik:
Ik bedoel: hier op de plaats delict.
Jeg mener: her, på gerningsstedet.
Saga:
Er is een nieuw lijk gevonden.
En ny lik har hittats.
Henrik:
(schrikt) Ga opzij!
Flyt dig!
Saga:
Alles goed?
Allt okej?
Henrik:
Jezus Christus!
Hvad fanden?!
Saga:
Wie is dat?
Vem är det?
Henrik:
Dat is mijn vriendin!
Det er min kæreste!
Saga:
Ze is dood.
Hon är död.
Henrik:
(voelt aan de pols van het lijk) Dat klopt.
Det er rigtigt.
Saga:
Op het mes zat herten- en reeënbloed.
På kniven fanns hjort- och rådjursblod.
Henrik:
Schat! Schat!
Skat! Skat!
Saga:
En ze hebben haar hart eruit gesneden.
Och de skar bort hennes hjärta.
Henrik:
Hou je kop!
Hold din kæft!
Saga:
(…) Ga even zitten.
Sitt ner.
Henrik:
Ja. Sorry.
Ja. Undskyld.
Saga:
(steekt hem haar beker koffie toe)
Henrik:
Nee, ik wil geen koffie.
Nej, jeg vil ikke have kaffe.
Saga:
Waarom hebben ze haar geschminkt als een clown, denk je?
Vet du varför de har ritat ett clown ansikte på henne?
Henrik:
Dat weet ik niet, godverdomme!
Det ved jeg ikke, for helvede!
Saga:
Als een moordenaar zijn slachtoffer zo achterlaat, is hij meestal een psychopaat, of iemand die een maatschappelijke boodschap wil overbrengen.
När en mördare lämnar sitt offer på detta sätt, är han ofta en psychopat eller någon som vill skicka ett budskap till samhället.
Henrik:
(zucht) Ik heb een borrel nodig. Ga je mee iets drinken?
Jeg har brug for en drink. Kommer du med?
Saga:
Nee, ik hou niet van sociale activiteiten.
Nej, jag gillar inte sociala aktiviteter.
Henrik:
O.
Åh.
Saga:
We kunnen wel seks hebben.
Vi kan ha sex.
Henrik:
Dat is goed.
Fint nok.
Uitspraakgidsje Deens (Henrik)
Véél in de keel. En aan het eind van een woord slikken de Denen vaak klanken in. Zo klinkt Hvad fanden? ongeveer uit als ‘Va’ fen’.
r = brouwers-r, ‘Franse’ r, achterin de keel
g = als in goal, maar aan het eind van een woord vaak een j (of ingeslikt)
u = oe
a = soms a, soms e (skat = ‘sket’)
å = o
y = u
ø = eu
æ = è
Uitspraakgidsje Zweeds (Saga)
Zangerig, in tegenstelling tot Deens (maar dat wist je al van de Zweedse kok uit The Muppet Show).
r = een tongpunt-r
a = a, maar klinkt door het zingen soms als o (bra = ‘brôôô’)
g = soms als in goal, soms als een j
u = als onze u
å, y: als in Deens
Leuk dit. Tack! Ik spreek beide talen niet en zit ook altijd naar de verschillen te luisteren bij The Bridge. Of als er een nieuw personage wordt geïntroduceerd: snel raden is het een Deen of Zweed 🙂
Leuk dit! Eén dingetje: de Zweden spreken de u uit als onze uu, niet als oe. En o ja, de Zweedse å klinkt als een tweeklank, ongeveer als een oo die overgaat in een oh. Van het Deens weet ik dat niet.
Inderdaad. Pas ik gelijk aan, die u.
Ja, leuke post. Met de app van Duo Lingo heb ik een basis van Noors (bokmål) geleerd en ik ben daarna begonnen met Deens en Zweeds. Vooral geschreven Zweeds vind ik nogal verschillend van het Noors, maar het Deens is door het vele inslikken van klanken een crime. Net alsof je in Nederland iemand plat Drents zou horen spreken op een manier waarvan een Drent zou zeggen dat hij het niet verstaat omdat de spreker alle klanken zo inslikt.
Dat een Deen een Zweed verstaat kan ik vatten, maar andersom moet ongeveer het equivalent zijn van ‘W’mhèjd’niesè[kokhals]’ horen en snappen dat er ‘Waarom heb je dat niet gezegd?’ wordt bedoeld. Best knap. 😉