De cursus startte ruim een jaar geleden, toen ik had ontdekt Verder lezen →
Dat blijkt uit Een mooie mengelmoes, een nieuwjaarspublicatie van het Meertens Instituut. De auteurs zijn twee hoogleraren van de Radboud Universiteit Nijmegen: Nicoline van der Sijs en Marc van Oostendorp. We belden Van Oostendorp over het onderzoek en het Nederlands van de Gouden Eeuw.
Het Nederlands is ontstaan uit de dialecten van Holland, Brabant en Vlaanderen, zo krijgen we op school geleerd. Klopt dat nog steeds, of heeft jullie onderzoek iets anders uitgewezen?
Dat is een onderwerp waar Nicoline zich in het verleden veel mee heeft beziggehouden. Zij is het er niet helemaal mee eens, want ook de dialecten uit het oosten hebben een rol gespeeld. Maar ons boek gaat meer over de omgeving waarin het Standaardnederlands is ontstaan: te midden van andere talen. Verder lezen →
Een WeetNieT is een onbekend woord uit het Woordenboek der Nederlandse Taal (WNT), het grootste lexicon ter wereld. Wat betekent het?
HAARZAKKER (znw.)
a. Kaal persoon.
‘Een haarzakje of haarfollikel is de functionele eenheid van een haar met omringende structuren. Wie alleen nog haarzakjes zonder haren bezit, en dus kaal is, wordt dan ook een haarzakker genoemd.’
b. Ruziemaker; oneerlijk speler.
‘Den gast was even koppigh, nors eenen haer sacker, (…) en dede schier anders niet als aen sijn Vrouwe verwijten datse een Boerinne was.’
Verder lezen →
Ze worden vaak typisch Nederlands genoemd, de figuren uit de kinderboeken van Annie M.G. Schmidt. Kijk naar Jip en Janneke, opgroeiend in de oer-Hollandse burgerlijkheid van de jaren vijftig. Of Floddertje, die eigenwijze viespeuk. Of Pluk, die zich vanuit de Petteflet heel sociaal inzet tegen het wegbulldozeren van de Torteltuin. En behoren de vele versjes niet tot het nationale erfgoed? Ik ben lekker stout en De spin Sebastiaan kennen we allemaal.
Toch slaat het werk van Schmidt (1911–1995) ook buiten de landsgrenzen aan. Wat heet: in de halve wereld zijn uitgaven verschenen, van Rusland tot Zuid-Afrika en van Argentinië tot Israël, tot in Azerbeidzjan aan toe. De Chinese Verder lezen →
Een WeetNieT is een onbekend woord uit het Woordenboek der Nederlandse Taal (WNT), het grootste lexicon ter wereld. Wat betekent het?
SCHABAF (znw.)
a. Klanknabootsing voor een min of meer dof geluid.
‘Oef, zeventien kratten met tweedehands fietskettingen, ik houd het niet meer. Pruimpit, pak eens aan!’
– ‘Flater! Nee! Ik… Gretverrrdrie!’
BOM! SCHABAF!’
b. Samentrekking (regionaal).
‘Wa zedde gij nu vor ‘nen boer? Kunde gij gen meske krijge? Kom zot, laot die lammere. Van da schabaf!’
Verder lezen →
Voor Haarlem groef Don Frederik zich in. Zeven maanden, een koude winter lang, belegerden zijn Spaanse troepen de stad. De Haarlemmers verzetten zich fel, onder anderen dankzij Kenau Simonsdochter Hasselaar, die al snel beroemd werd. Toch heeft ze waarschijnlijk nooit aan het hoofd van een Haarlems vrouwenleger gestaan, zoals de film Kenau in 2014 nog beweerde. Sneu om te zeggen, maar het enige dat we zeker weten Verder lezen →
In de negentiende eeuw beleefde de Duitse wetenschap een stormachtige periode. Heinrich Hertz ontdekte de radiogolven, Justus von Liebig de kunstmest, Wilhelm Röntgen de röntgenstraling – de voorbeelden zijn talrijk. Al die successen verhoogden de belangstelling voor de Duitse taal aanzienlijk. Het taalgebied, al eeuwen in expansie, strekte zich zelfs uit tot koloniën als Kameroen (Afrika), Qingdao (China) en het eiland Palau (in de Grote Oceaan). Hoe die opmars abrupt tot een einde kwam, vertelt Matthias Heine in zijn boek Letzter Schultag in Kaiser-Wilhelmsland. Wie der Erste Weltkrieg die deutsche Sprache für immer veränderte. Heine schrijft als journalist van het Duitse dagblad Die Welt regelmatig over taal en maakte speciaal voor dit blog een gaatje in zijn agenda.
Laten we beginnen bij de titel van uw boek. Waar ligt Keizer Wilhelmsland en hoezo heeft de Eerste Wereldoorlog het Duits voorgoed veranderd?
Keizer Wilhelmsland is de naam van Verder lezen →
De situatie was ernaar. Met de vriendin, voor een paar dagen naar Groningen overgekomen, liep ik door het open veld. De lucht betrok, een storm stak op en de haren op mijn schedel bleven maar niet in het gareel. Gegeneerd wilde ik mijn kalingsproces op een poëtische manier benoemen, bijvoorbeeld met de zin: Zie, de wind jaagt door mijn inhammen. Alleen: hoe zeg je ‘inham’ in het Engels? Ik wist het niet. Wanhopig week ik uit naar forehead bay, ‘voorhoofdsbaai’ dus, en ze begreep me, maar gek klonk het wel. Bestond er een apart woord voor? De vriendin kende het niet. Wel had ze het over Verder lezen →
Alva plaatste zijn zoon, Don Frederik, aan het hoofd van de elitetroepen van het Spaanse leger en gaf hem opdracht tot een strafexpeditie: er moest voor eens en voor altijd een einde worden gemaakt aan de Nederlandse Opstand. Het werd een veldtocht die in deze streken in bloederigheid zijn weerga niet kende.
Lauwe ontvangst
In Alva’s voordeel werkte het verschil tussen noord en zuid, plus een grote gebeurtenis in de internationale politiek. Verder lezen →