Hoe je de krullevaar van Annie M.G. Schmidt naar het Hongaars vertaalt
WeetNieT: Wat betekent schabaf?
Een WeetNieT is een onbekend woord uit het Woordenboek der Nederlandse Taal (WNT), het grootste lexicon ter wereld. Wat betekent het?
SCHABAF (znw.)
a. Klanknabootsing voor een min of meer dof geluid.
‘Oef, zeventien kratten met tweedehands fietskettingen, ik houd het niet meer. Pruimpit, pak eens aan!’
– ‘Flater! Nee! Ik… Gretverrrdrie!’
BOM! SCHABAF!’
b. Samentrekking (regionaal).
‘Wa zedde gij nu vor ‘nen boer? Kunde gij gen meske krijge? Kom zot, laot die lammere. Van da schabaf!’
Verder lezen →
1573: Waarin Alva beseft dat hij de situatie een tikje verkeerd heeft ingeschat
Nadat de geuzen Den Briel hadden ingenomen, kozen vele steden in Holland en Zeeland de kant van de Opstand. Ze zagen Haarlem vallen, Alkmaar opstaan, en Alva weer doorgaan (naar buiten ditmaal, via de achterdeur).
Voor Haarlem groef Don Frederik zich in. Zeven maanden, een koude winter lang, belegerden zijn Spaanse troepen de stad. De Haarlemmers verzetten zich fel, onder anderen dankzij Kenau Simonsdochter Hasselaar, die al snel beroemd werd. Toch heeft ze waarschijnlijk nooit aan het hoofd van een Haarlems vrouwenleger gestaan, zoals de film Kenau in 2014 nog beweerde. Sneu om te zeggen, maar het enige dat we zeker weten Verder lezen →
Hoe het Duits zijn status als wereldtaal verloor
Japanse artsen die onderling Duits praten. Duits als taal van Russische vakbladen. Honderd jaar geleden spraken onze oosterburen een heuse wereldtaal – totdat de Eerste Wereldoorlog (1914–1918) daar een einde aan maakte.
In de negentiende eeuw beleefde de Duitse wetenschap een stormachtige periode. Heinrich Hertz ontdekte de radiogolven, Justus von Liebig de kunstmest, Wilhelm Röntgen de röntgenstraling – de voorbeelden zijn talrijk. Al die successen verhoogden de belangstelling voor de Duitse taal aanzienlijk. Het taalgebied, al eeuwen in expansie, strekte zich zelfs uit tot koloniën als Kameroen (Afrika), Qingdao (China) en het eiland Palau (in de Grote Oceaan). Hoe die opmars abrupt tot een einde kwam, vertelt Matthias Heine in zijn boek Letzter Schultag in Kaiser-Wilhelmsland. Wie der Erste Weltkrieg die deutsche Sprache für immer veränderte. Heine schrijft als journalist van het Duitse dagblad Die Welt regelmatig over taal en maakte speciaal voor dit blog een gaatje in zijn agenda.
Laten we beginnen bij de titel van uw boek. Waar ligt Keizer Wilhelmsland en hoezo heeft de Eerste Wereldoorlog het Duits voorgoed veranderd?
Keizer Wilhelmsland is de naam van Verder lezen →
Wie kent de Engelse vertaling van dit Nederlandse woord?
In een gesprek met een Engelse vriendin kwam ik er deze zomervakantie achter dat de taal van William Shakespeare niet overal woorden voor heeft.
De situatie was ernaar. Met de vriendin, voor een paar dagen naar Groningen overgekomen, liep ik door het open veld. De lucht betrok, een storm stak op en de haren op mijn schedel bleven maar niet in het gareel. Gegeneerd wilde ik mijn kalingsproces op een poëtische manier benoemen, bijvoorbeeld met de zin: Zie, de wind jaagt door mijn inhammen. Alleen: hoe zeg je ‘inham’ in het Engels? Ik wist het niet. Wanhopig week ik uit naar forehead bay, ‘voorhoofdsbaai’ dus, en ze begreep me, maar gek klonk het wel. Bestond er een apart woord voor? De vriendin kende het niet. Wel had ze het over Verder lezen →
1572: Waarin Alva’s blik, door al die watergeuzen, troebel wordt (2)
De inname van Den Briel veranderde alles. Opeens beschikten de watergeuzen over een uitvalsbasis in Spaans gebied. De hertog van Alva, toch een soort burgervader, deed wat ieders oudeheer in die tijd zou doen als hij het even niet meer wist: hij sloeg erop.
Alva plaatste zijn zoon, Don Frederik, aan het hoofd van de elitetroepen van het Spaanse leger en gaf hem opdracht tot een strafexpeditie: er moest voor eens en voor altijd een einde worden gemaakt aan de Nederlandse Opstand. Het werd een veldtocht die in deze streken in bloederigheid zijn weerga niet kende.
Lauwe ontvangst
In Alva’s voordeel werkte het verschil tussen noord en zuid, plus een grote gebeurtenis in de internationale politiek. Verder lezen →
1572: Waarin Alva’s blik, door al die watergeuzen, troebel wordt (1)
Volgens sommige historici begon de Tachtigjarige Oorlog pas echt in 1572. Op 1 april van dat jaar boekten de opstandelingen namelijk een bepalende overwinning: de inname van het stadje Den Briel. ‘Op 1 april verloor Alva zijn bril,’ zei men gekscherend – een grap zo matig dat zelfs Guido Weijers hem niet zou kopen.
Wat was er gebeurd? In het voorjaar had de Engelse koningin Elizabeth I haar havens gesloten voor de watergeuzen, de Nederlandse opstandelingen op zee. De admiraal van de geuzenvloot Verder lezen →
WeetNieT: Wat betekent plonken?
Een WeetNieT is een onbekend woord uit het Woordenboek der Nederlandse Taal (WNT), het grootste lexicon ter wereld. Wat betekent het?
PLONKEN (ww.)
a. Plukken.
‘Zeventien kilo tuinzuring: een groot applaus graag voor de Plonkmeester van Bevergem 1998!’
b. Tokkelen (op een gitaar).
‘Plonkplonkplonkplonk plonk plonk, plonkplonkplonkplonk plonk plonk, plonkplonkplonkplonk plonk plonk, plonkplonkplonkplonk plonk plonk, plonkplonkplonkplonk plonk plonk, plonkplonkplonkplonk plonk plonk,
plonk plonk plonk plonk plonk plonk plonk plonk.’
– ‘Eh…?’
‘‘Sweet child o’mine’ natuurlijk, van Guns n’ Roses!’
Verder lezen →
Over Marokko, een ezel en de Nederlandse naam van Ibrahim Afellay
Schrijver en columnist Mohammed Benzakour reisde per ezel door Noord-Marokko om spreekwoorden te verzamelen uit de Berbertaal. Hij legt uit waarom – en wat de achternamen van Marokkaans-Nederlandse voetballers betekenen, wil hij ook best vertellen.
Tien op een ezel heet je boek, naar een Berbers gezegde: wie tien man op zo’n dier ziet zitten, is gestoord. Het werk lijkt een verzameling spreekwoorden, maar stiekem heb je een heel persoonlijk boek gemaakt, nietwaar?
Zeker. Het idee is een jaar of acht geleden geboren, toen mijn moeder ziek werd. Ze kreeg een infarct, belandde in een rolstoel en raakte haar spraakvermogen kwijt. Op dat moment realiseerde ik me dat al haar verhalen en herinneringen voortaan vastzitten in haar hoofd en dat ze, als ze straks doodgaat, een enorme bibliotheek aan kennis meeneemt in de duisternis. Net als mijn vader. Ik wilde hun Berberse taal en cultuur, waarmee ik ben opgegroeid, bewaren. Dit boek is mijn levenswerk. Verder lezen →
Linguisticator (4): Turkse tijden, goed nieuws voor autisten
Het is weer tijd voor Turks. Letterlijk, want les drie van de taalcursus gaat over tijdsaanduidingen. Die zullen de autist in de lezer wel aanspreken, vermoed ik.
De Turkse taal kent verschillende woorden voor het begrip ‘tijd’, begint mijn charmante lerares Selay. Saat is de belangrijkste, zegt ze. De dubbele a – ik wist dat het Fins zoiets had, maar niet het Turks – geeft aan dat je het woord met een lange a-klank uitspreekt. Saat betekent ook ‘uur’, ‘klok, en ‘horloge’ (zie foto). Kortom: wil je zeggen hoe laat het is, dan heb je saat nodig. Een uur? Saat bir. Twee uur? Saat iki.
Weg met dat saat
Wil je vertellen dat het drie uur ‘s morgens is, dan zeg je sabah saat üçte. Letterlijk: Verder lezen →