De Tachtigjarige Oorlog in 80 delen/Geschiedenis

1572: Waarin Alva’s blik, door al die watergeuzen, troebel wordt (1)

Geplaatst op door Roger Abrahams / 1 reactie
Inname van Den Briel, 1572. Door Jan Luyken (Rijksmuseum)

Volgens sommige historici begon de Tachtigjarige Oorlog pas echt in 1572. Op 1 april van dat jaar boekten de opstandelingen namelijk een bepalende overwinning: de inname van het stadje Den Briel. ‘Op 1 april verloor Alva zijn bril,’ zei men gekscherend – een grap zo matig dat zelfs Guido Weijers hem niet zou kopen.

Wat was er gebeurd? In het voorjaar had de Engelse koningin Elizabeth I haar havens gesloten voor de watergeuzen, de Nederlandse opstandelingen op zee. De admiraal van de geuzenvloot Verder lezen →

Weetniet

WeetNieT: Wat betekent plonken?

Geplaatst op door Roger Abrahams / 0 Reacties

Een WeetNieT is een onbekend woord uit het Woordenboek der Nederlandse Taal (WNT), het grootste lexicon ter wereld. Wat betekent het?

PLONKEN (ww.)

a. Plukken.
‘Zeventien kilo tuinzuring: een groot applaus graag voor de Plonkmeester van Bevergem 1998!’

b. Tokkelen (op een gitaar).
‘Plonkplonkplonkplonk plonk plonk, plonkplonkplonkplonk plonk plonk, plonkplonkplonkplonk plonk plonk, plonkplonkplonkplonk plonk plonk, plonkplonkplonkplonk plonk plonk, plonkplonkplonkplonk plonk plonk,
plonk plonk plonk plonk plonk plonk plonk plonk.’
– ‘Eh…?’
‘‘Sweet child o’mine’ natuurlijk, van Guns n’ Roses!’
Verder lezen →

Taal

Over Marokko, een ezel en de Nederlandse naam van Ibrahim Afellay

Geplaatst op door Roger Abrahams / 0 Reacties
Mohammed Benzakour

Schrijver en columnist Mohammed Benzakour reisde per ezel door Noord-Marokko om spreekwoorden te verzamelen uit de Berbertaal. Hij legt uit waarom – en wat de achternamen van Marokkaans-Nederlandse voetballers betekenen, wil hij ook best vertellen.

Tien op een ezel heet je boek, naar een Berbers gezegde: wie tien man op zo’n dier ziet zitten, is gestoord. Het werk lijkt een verzameling spreekwoorden, maar stiekem heb je een heel persoonlijk boek gemaakt, nietwaar?
Zeker. Het idee is een jaar of acht geleden geboren, toen mijn moeder ziek werd. Ze kreeg een infarct, belandde in een rolstoel en raakte haar spraakvermogen kwijt. Op dat moment realiseerde ik me dat al haar verhalen en herinneringen voortaan vastzitten in haar hoofd en dat ze, als ze straks doodgaat, een enorme bibliotheek aan kennis meeneemt in de duisternis. Net als mijn vader. Ik wilde hun Berberse taal en cultuur, waarmee ik ben opgegroeid, bewaren. Dit boek is mijn levenswerk. Verder lezen →

Taal

Linguisticator (4): Turkse tijden, goed nieuws voor autisten

Geplaatst op door Roger Abrahams / 0 Reacties
horloge om pols
Saat je goed!

Het is weer tijd voor Turks. Letterlijk, want les drie van de taalcursus gaat over tijdsaanduidingen. Die zullen de autist in de lezer wel aanspreken, vermoed ik.

De Turkse taal kent verschillende woorden voor het begrip ‘tijd’, begint mijn charmante lerares Selay. Saat is de belangrijkste, zegt ze. De dubbele a – ik wist dat het Fins zoiets had, maar niet het Turks – geeft aan dat je het woord met een lange a-klank uitspreekt. Saat betekent ook ‘uur’, ‘klok, en ‘horloge’ (zie foto). Kortom: wil je zeggen hoe laat het is, dan heb je saat nodig. Een uur? Saat bir. Twee uur? Saat iki.

Weg met dat saat
Wil je vertellen dat het drie uur ‘s morgens is, dan zeg je sabah saat üçte. Letterlijk: Verder lezen →

Taal

Dit zijn de taalfouten uit de Spaanse les van Bassie en Adriaan

Geplaatst op door Roger Abrahams / 0 Reacties

De reislustige kindervrienden Bassie en Adriaan probeerden met het lied ‘Uno, dos, tres’ hun kijkertjes een paar woorden Spaans bij te brengen. Probeerden – het lied zit vol fouten, zo blijkt uit onderzoek.

Dat onderzoek is natuurlijk gewoon een luistersessie van mijzelf geweest, maar de resultaten zijn er niet minder om. Eerlijk gezegd vind ik het onbegrijpelijk dat sinds 1978 – het jaar waarin ‘Uno, dos, tres’ voor het eerst op televisie te horen was in de Bassie en Adriaan-serie Het geheim van de sleutel – niemand hierover aan de bel heeft getrokken. De sympathieke clown en acrobaat zelf, bijvoorbeeld. Maar iets zegt me dat zij het niet zo belangrijk vonden om hun taalles ook echt zonder taalfouten te laten zijn. Tien dagen na het pensioen van Bassie en veertien jaar na dat van Adriaan voel ik dat ik niet langer mag zwijgen. Verder lezen →

Weetniet

WeetNieT: Wat betekent schaverdijn?

Geplaatst op door Roger Abrahams / 0 Reacties

Een WeetNieT is een onbekend woord uit het Woordenboek der Nederlandse Taal (WNT), het grootste lexicon ter wereld. Wat betekent het?

SCHAVERDIJN (znw.)

a. Schaats.
‘Oock speeldemen op de voornoemde merct … met ysblocken, ende men reet daer op met Schaverdeynen.’

b. Schaaf, kaasschaaf.
‘Oock verkocht men op de voornoemde merct … edammercase, ende men sneet ze met Schaverdeynen.‘
Verder lezen →

Taal

De vertalers: O lost! En wat er teloorging bij Thomas Wolfe

Geplaatst op door Roger Abrahams / 0 Reacties
Thomas Wolfe op muurtje
Thomas Wolfe (1900–1938)

Het gevoel er niet bij te horen lijkt een actueel thema: we voeren het aan als verklaring voor jihadisme en de boze witte man. ‘Maar onze grootouders hebben bij Thomas Wolfe al kunnen lezen dat het inherent is aan de toestand van het mens-zijn,’ zegt vertaler Sjaak Commandeur.

Commandeur (1953), die dit gesprek per e-mail wenst te voeren (‘bij een belafspraak valt me pas na afloop in hoe ik het had moeten formuleren’), vertaalde in zijn veertigjarige carrière Nobelprijswinnaars als Saul Bellow, Joseph Brodsky en William Butler Yeats. Ooit bewoonde de Amerikaanse schrijver Thomas Wolfe (1900–1938) hetzelfde literaire pantheon als zij, maar daar is hij gaandeweg uit verdwenen.

Debuutroman
Bij uitgeverij Van Oorschot verscheen afgelopen week zijn debuutroman uit 1929: Daal neder, engel (Look Homeward, Angel). Commandeur vertaalde het werk, dat nooit eerder in het Nederlands is gepubliceerd. Wolfe verwerkt daarin zijn Verder lezen →

Taal

De vertalers: Met de nieuwe Modiano is iets geks aan de hand

Geplaatst op door Roger Abrahams / 2 Reacties
Patrick Modiano
Patrick Modiano

Maarten Elzinga vertaalde negen werken van de Franse Nobelprijswinnaar Patrick Modiano. Het tiende, Slapende herinneringen, bezorgde hem hoofdbrekens. ‘Ik weet niet of ik het een goed boek vind.’

Naar woorden zoeken, dat is wat een vertaler doet: pas als zijn klus erop zit, kan hij er moeiteloos over vertellen. Toch benadrukt Maarten Elzinga (1957) liever zijn aarzelingen dan zijn vondsten. De man die we dé hedendaagse vertaler van Patrick Modiano mogen noemen (van diens laatste tien boeken, het nieuwste incluis, deed hij er negen) dacht dat hij de stijl van de Franse Nobelprijswinnaar inmiddels wel in de vingers had. Souvenirs dormants, vorige week bij Querido verschenen als Slapende herinneringen, bleek echter een volledig ander boek. ‘Bij het vertalen raakte ik geen moment in een flow.’

Een onzekere schrijver
Slapende herinneringen lijkt een typische Modiano. Weer is Parijs het decor, weer Verder lezen →

Taal

Linguisticator (3): Over Turkse rangtelwoorden, of het nut van espresso maken

Geplaatst op door Roger Abrahams / 0 Reacties
Arabalar rangtelwoorden
De tekenfilm Cars 2 is in Turkije de opvolger van Arabalar.

Vocaalharmonie is een van de geheimen van het Turks, zo leer ik na les 1 van mijn online-taalcursus. Maar ik ben al kwijt hoe je moet tellen.

‘Een’ is het hoofdtelwoord, ‘eerste’ is het rangtelwoord. Voordat ik van het ene naar het andere mag overgaan, zo waarschuwt mijn privélerares Selay, moeten we het eerst hebben over een fenomeen dat in de gehele Turkse taal een rol speelt, en overigens ook in alle andere Turkse talen: vocaalharmonie. Vocaalharmonie houdt in dat de klinkers in voor- en achtervoegsels zo worden aangepast aan die van het stamwoord dat ze samen mooi kleuren. Een voorbeeld. ‘Auto’ is in het Turks araba, zegt Selay, en voor ‘auto’s’ heb je het achtervoegsel -lar nodig: arabalar. Inderdaad, zo heet die ene Disney-Pixar-kaskraker dus ook, in Ankara en omstreken. ‘Kat’ echter is kedi, Verder lezen →

Weetniet

WeetNieT: Wat betekent talstok?

Geplaatst op door Roger Abrahams / 0 Reacties

talstok

Een WeetNieT is een onbekend woord uit het Woordenboek der Nederlandse Taal (WNT), het grootste lexicon ter wereld. Wat betekent het?

TALSTOK (znw.)

a. Martelwerktuig, ’taalstok’.
‘”Voorwaarts, beul,” sprak den Inquisiteur, “Verhit den talstock. Dan zullen wy deezen charlatan eens andere woorden laten spreecken!”‘

b. Genummerde beschermplaat voor de mannelijke genitaliën.
‘Met een goedkeurende blik liet de wedstrijdorganisator het ding door zijn vingers glijden. “Een echte, uit Frankfurt,” concludeerde hij tenslotte. “Niet verkeerd, deze getals-toque.”‘
Verder lezen →