‘Willem van Oranje deed het niet voor Nederland, maar voor zichzelf’

Historici Aron Brouwer (links) en Marthijn Wouters. (foto: Juliette Sentis)

Wij kennen Willem van Oranje als de idealist die Nederland bevrijdde van de Spaanse overheersing en als een voorvechter van religieuze tolerantie. Fabeltjes, zeggen twee jonge biografen. ‘Hij deed het uit eigenbelang.’

Het zijn nog maar studenten geschiedenis (zie onderaan dit artikel de kritiek van hun vakgenoten), maar hun debuut is nu al in herdruk. Voor de biografie Willem van Oranje. De opportunistische Vader des Vaderlands bestudeerden Aron Brouwer (25) en Marthijn Wouters (23) zo’n 13.000 brieven van en aan Willem van Oranje (1533–1584), waaruit een weinig rooskleurig beeld rijst van een man die protestanten liet executeren, verkrachtingen toestond en zich pas verzette tegen de koning van Spanje toen hij echt niet anders kon. In gesprek met Aron Brouwer.

Jullie boek zet Willem van Oranje neer als een opportunistisch machtspoliticus. Waren historici daarvan nog niet op de hoogte?
De laatste Nederlandse biografie van Willem van Oranje dateert uit de jaren tachtig. In de Verder lezen →

WeetNieT: Wat betekent talouteren?

WNT: Wat betekent talouteren?

Een WeetNieT is een onbekend woord uit het Woordenboek der Nederlandse Taal (WNT), het grootste lexicon ter wereld. Wat betekent het?

TALOUTEREN (ww.)

a. Reinigen, zuiveren.
‘Als minister van Financiën langs een rij hangbuikzwijnen rennen is bepaald een talouterende ervaring, amice.’ 

b. Tatoeëren.
‘Laat zy zich, gelijk een vischwyf, Verder lezen →

Crăciun fericit! Kerstmis in 25 talen

Gelukkig kerstfeest – maar dan in het Roemeens.

Met Kerstmis wordt de geboorte van Jezus Christus gevierd. Toch is de zeer onchristelijke voorganger van dat feest in sommige talen nog zichtbaar. Taal is mensenwerk, weet je.

Ongeboren
Neem nou die datum: we weten vrijwel zeker dat de profeet Jezus níet op 25 december van het jaar nul is geboren. In de eerste eeuwen van onze jaartelling vond ook niemand dat belangrijk. Pas nadat Verder lezen →

De snor van Erdogan (2)

De snor van president Erdogan is een badem-snor (zie deel 1)
De snor van president Erdogan is een badem-snor (zie deel 1)

Turkije is een snorrengek land: elke snor heeft een andere betekenis, en voor elk exemplaar bestaat een andere aanduiding. Over de knevel van president Erdogan hadden we het de vorige keer, nu kijken we naar de rest. ‘Als ik in Turkije iemand tegenkom die zo’n hoefijzersnor draagt, dan weet ik hoe laat het is.’

 

Moğol bıyığı | ülkücü bıyığı

mongol
Dzjengis Khan in de film Mongol (2007)

De hoefijzersnor. De Mexicaanse snor. De truckersnor. Nee, wacht. Verder lezen →

De snor van Erdogan (1)

erdogan
Recep Tayyip Erdogan, president van Turkije en snordrager

Er wordt veel gezegd over Recep Tayyip Erdogan, de president van Turkije, maar weinig over zijn snor. En dat terwijl er over Turken en hun snorren zoveel boeiends te melden valt.

Met zijn gezichtsbeharing drukt een Turk zijn politieke voorkeur uit, zo kunnen we met enige regelmaat in de media lezen. De snor van Erdogan – waarover later meer – zou bijvoorbeeld een zogenoemde badem-snor zijn, of ‘amandelsnor’, voorbehouden aan islamitische conservatieven. Dat klopt, maar hoe levend is die traditie nog in het moderne Turkije? Ik stel de vraag aan Verder lezen →

The Common Linnets: echte country?

The Common Linnets, eigentijdse kuntriemuziek uit Nederland
The Common Linnets, eigentijdse kuntrie uit Nederland

De muziek van The Common Linnets, is dat nou echte country? Of moet je zeggen: ‘kuntrie’?

Als het in De Wereld Draait Door gaat over het muzikale genre van Ilse DeLange en JB Meijers, heeft Matthijs van Nieuwkerk het over ‘kuntrie’. Country dus, maar dan anders uitgesproken. Waarom doet hij dat? Ik ging erover nadenken, en ontwikkelde een bescheiden theorie. Verder lezen →

WeetNieT: Wat betekent writsaard?

writsaard

Een WeetNieT is een onbekend woord uit het Woordenboek der Nederlandse Taal (WNT), het grootste lexicon ter wereld. Wat betekent het?

WRITSAARD (znw. m.)
a. Geil, wellustig manspersoon.

Dies sy al om siende na den vritsaert: Noch man, noch eins, en verdint wen (lees: uwen) mutzaert.’

b. Archaïsche vorm van de voornaam Frits.
‘Writsaard! Stop met speelen van Haemertjen Tic en kom naar de dis!’

Verder lezen →

Wat is het nou: Peking of Beijing? (2)

De horizon van Peking/Beijing, nu.
De horizon van Peking/Beijing, nu.

Nu we weten waar de naam Peking vandaan komt, is de tijd rijp voor een andere vraag: waarom zouden we Beijing moeten zeggen? Die benaming is weliswaar in opmars, maar we hádden toch al een woord voor de hoofdstad van China? Tweede en laatste deel van een taalkundige zoektocht.

Oké Jeroen Wiedenhof, waar komt dat Beijing eigenlijk vandaan? ‘Dat we Beijing zijn gaan zeggen, is het gevolg van het feit dat we Beijing zijn gaan schrijven,’ antwoordt Wiedenhof, onderzoeker en docent Chinese taalkunde aan de universiteit van Leiden. Hij stelt dat, bij ons in het Westen, de reisbranche de ontwikkeling heeft gestart. Verder lezen →

Wat is het nou, Peking of Beijing? (1)

Een tabakszaak van hout in Peking, eind 19de eeuw. Thomas Child. Stephan Loewentheil Historical Photography of China Collection.
Een tabakszaak van hout in Peking/Beijing, eind 19de eeuw. (Thomas Child. Stephan Loewentheil Historical Photography of China Collection.)

De hoofdstad van China is Peking. Tenminste, dat dachten we altijd. De laatste jaren is het alternatief Beijing echter in opmars, zowel geschreven als gesproken. In twee artikelen ga ik op zoek naar het antwoord op de vraag: wat moet het nou zijn? In deel 1: Waarom zeggen we eigenlijk Peking?

Daarvoor ga ik te rade bij Jeroen Wiedenhof, onderzoeker en docent Chinese taalkunde aan de universiteit van Leiden. Hij begint uiterst praktisch. ‘Tja, hoe verloopt zoiets? Heel eenvoudig. Je gaat met een bootje van de VOC de oceaan op, je komt ergens en je vraagt: hoe heet het hier? Verder lezen →

Jes. Lernu Esperanton!

esperanto_scrabbleDe koning aller kunsttalen blijft Esperanto. Lees onderstaand minicollege even door: taalhobbyisten krijgen een bouwpakket zonder eind cadeau, taalhaters hun kortste les ooit.

Wat zeg je? Esperanto is voor idealisten die wereldvrede nastreven? Vroeger wel, maar die status heeft het niet meer. Esperanto is vooral hartstikke makkelijk en slim. Toen de Joodse arts Ludwik Zamenhof in 1887 zijn nieuw ontworpen taal naar buiten bracht, presenteerde hij een kraakhelder systeem. Zestien basisregels. Geen onregelmatigheden. Geen uitzonderingen. Verder lezen →