Valse vrienden in het Duits: Bin doch nicht stumm!
Valse vrienden in het Afrikaans: Die suiping gaan lol
In onze zomerserie over bedrieglijke woorden uit een groot vakantieland reizen we af naar Zuid-Afrika. Het Afrikaans is nauw verwant aan het Nederlands, maar juist daarom ligt een vergissing al gauw op de loer. Hé gezellig, een suiping!
Valse vrienden in het Frans: J’aime la vacance!
De zomervakantie is dé periode om vreemde talen daadwerkelijk in den vreemde te oefenen. Dat kan lastig zijn, omdat sommige buitenlandse woorden er Nederlands uitzien, maar stiekem iets heel anders betekenen. De komende weken waarschuwen we je voor deze valse vrienden uit een taal van een groot vakantieland. Vandaag: het Frans. Allez-y!
De 5 lessen uit het Spaans van ‘Despacito’
Je hebt hem al duizend keer gehoord, maar toch kun je de Puerto Ricaanse zomerhit ‘Despacito’ niet meezingen. Jammer, want het nummer klapt bijna uit elkaar van de snoeihete zinnen.
Eerst een paar feiten. ‘Despacito’, van Luis Fonsi en Daddy Yankee, is volgens Spotify wereldwijd de meest gedraaide plaat van het moment, met 6,5 miljoen streams per dag. De clip (zie boven) is op YouTube inmiddels 2,2 miljard keer bekeken. Het Spaanstalige reggaeton-nummer is in Latijns-Amerika al sinds de release in januari populair, maar een remix met Justin Bieber van afgelopen april heeft voor de definitieve doorbraak gezorgd. In de VS staat ‘Despacito’ al zeven weken bovenaan de hitlijsten – als eerste Spaanstalige nummer sinds ‘Macarena’ in 1996. De Nederlandse Top 40 is ook al sinds begin mei om. En op de rest van de planeet is het niet veel anders. Sommigen zijn de plaat zelfs al lang beu (hoewel ze zich er niet tegen kunnen verzetten, zoals deze grappenmakers uit Italië).
Maar waar gaat het nou eigenlijk over, Thé?
Inderdaad, waar gáát dat ‘Despacito’ eigenlijk over? Verder lezen →
De vertalers: ‘Dostojevski is mijn core business’
Fjodor Dostojevski draagt een nieuwe jas, genaaid door Arthur Langeveld. Ook in diens moderne vertaling is Dostojevski’s taal kleurrijk, en zijn werk verre van slordig. ‘Hij gaf zijn personages heel bewust eigenaardigheden mee in het taalgebruik en vergiste zich daar nooit in.’
Zestig jaar oud is het Nederlands van de Russische Bibliotheek, maar daar ligt niet de reden voor de nieuwe vertaling, zegt slavist Langeveld. ‘Het is de manier van werken. Destijds bestond het internet nog niet, woordenboeken had je nauwelijks, en er liepen in Nederland maar een paar Russen rond aan wie de vertalers iets konden vragen. Bovendien werden ze schandalig slecht betaald en moest alles heel snel af.’ Tegenwoordig is het beter geregeld. Voor een herzien eerste deel van het verzameld werk van Fjodor Dostojevski (1821–1881) riep uitgeverij Van Oorschot de hulp van Langeveld in, naast Madeleine Mes en Gerard Cruys. Geen verrassing, beaamt de gepensioneerde universitair docent, die in 2006 de Martinus Nijhoffprijs kreeg voor zijn oeuvre als vertaler. ‘Dostojevski is mijn core business.’
Arme mensen en negen andere romans en novellen, dat vorige week verscheen, is Verder lezen →
WeetNieT: Wat betekent wrumpel?
Een WeetNieT is een onbekend woord uit het Woordenboek der Nederlandse Taal (WNT), het grootste lexicon ter wereld. Wat betekent het?
WRUMPEL (znw. m.)
a. Warempel.
‘Hy zal zoo doof weezen, dat hy niet hooren kan hoe wy zyn beurs tot op den laatsten cent leeg-schudden… Wrumpel, Tuur, hy lacht!’
b. Rimpel.
‘Ik zal zeggen hoe veel vlekken of puysten zy op de wangen hebben, hoe veel vrumpels in ’t aanzigt.‘
De vertalers: James Salter op het Groningse platteland
Ton Heuvelmans vertaalde De jagers, de debuutroman van James Salter. Subtiel laat hij het Groningse platteland doorklinken in het Korea van de jaren vijftig. ‘Zo’n zon vind je terug op schilderijen van De Ploeg.’
De tijd dat hij fulltime Engels doceerde in Haren, een klein half uur rijden van huis, ligt ver achter hem. Tegenwoordig reserveert Ton Heuvelmans (72) alleen de ochtend nog voor werk. Als vertaler doet hij doorgaans drie bladzijden per dag – tenzij het een thriller is, dan haalt hij er wel zes. In het Groningse dorpje waar hij woont heeft Heuvelmans zich de afgelopen maanden over James Salters debuutroman The hunters gebogen, uit 1956. Als De jagers verschijnt het deze maand bij uitgeverij De Bezige Bij voor het eerst in het Nederlands.
De thematiek uit het boek kon niet verder verwijderd zijn van Heuvelmans’ dagelijkse leven. Salter liet zich inspireren door zijn ervaringen als gevechtspiloot tijdens de Koreaanse Oorlog (1950–1953). Als twintigerVerder lezen →
Italiaanse kanshebber Songfestival brengt pessimistisch nummer
Grote kans op winst van het Eurovisie Songfestival maakt dit jaar Italië. ‘Occidentali’s karma’ van Francesco Gabbani wordt gekenmerkt door jolige tonen en een dansende aap. ‘De inhoud is echter allesbehalve vrolijk,’ concludeert de Italiaanse taalkundige Gandolfo Cascio na een tekstanalyse.
Wekenlang voerde Gabbani de ranglijsten aan van de bookmakers, waar hij pas gisteren aan het stuivertje wisselen is geslagen met de Portugese vertegenwoordiger Salvador Sobral. Nog steeds maakt hij grote kans vanavond de finale van het Eurovisie Songfestival 2017 te winnen. In de nationale finale scoorde hij met een danser in apenpak, goed getimede koren (‘alé!’) en een guitige blik boven een scherp getrimde snor. Maar waar gáát het eigenlijk over? Wij legden de songtekst van zijn lied voor aan Gandolfo Cascio, docent Italiaanse literatuur aan de universiteit van Utrecht. Diens conclusie: ‘Het is een heel pessimistisch nummer. Maar op een leuke, post-postmoderne manier.’ Verder lezen →
Niemand heet Pinoccio
We zijn er gek op, maar we kunnen er niet zo goed mee omgaan: de Italiaanse keuken. Of liever, de spelling ervan.
Hoe vaak zie je op een menukaart niet ‘capuccino’ of ‘cappucino’ staan, in plaats van cappuccino? En wat moet dat met die ‘pomodori-tomaten’ – letterlijk: ’tomaten-tomaten’? Ja, horeca-Italiaans is een schitterend iets. Het is zo omvangrijk, dat ik er zeker nog eens een artikel aan ga wijden. (Voorbeelden? Mail me!) Bij wijze van amuse bied ik alvast Verder lezen →
The Common Linnets: dat mag je gewoon kuntrie noemen
Eind vorig jaar stelde ik de vraag of we tegenwoordig neerkijken op de ‘Nederlandse’ uitspraak van bepaalde Engelse woorden. Wat blijkt? Aan de universiteit van Utrecht wordt momenteel onderzoek gedaan naar precies dat onderwerp.
Is onze kennis van het Engels de afgelopen decennia zozeer vooruitgegaan, dat we een ooit acceptabele uitspraak nu niet meer goedkeuren, zo luidde mijn vraag. Ik noemde ‘kuntrie’ van Matthijs van Nieuwkerk versus country, en deed een oproep om meer voorbeelden. Nou, die stroomden binnen. ‘Kornètbief’ (cornedbeef), ‘Lukie Luuk’ (Lucky Luke), ‘kuvver’ (cover), ‘Joe Jork’ (New York), ‘swieter’ (sweater), en ga zo maar door. Ik beloofde om op zoek te gaan naar een specialist die me meer zou kunnen vertellen over dit thema, en aangezien ik een man van mijn woord ben, belde ik Rias van den Doel op. Van den Doel is docent Engelse taal en cultuur aan de universiteit van Utrecht. Wat nou toevallig is: hij werkt aan een wetenschappelijk onderzoek over de uitspraak van het Engels door Nederlanders (online deelnemen kan hier). Dé man dus aan wie ik de stelling van dit blog kan voorleggen. Nou, zijn we dan slimmer dan vroeger op het gebied van de Engelse taal en vinden we daarom sommige uitspraakvarianten verouderd en achterlijk? Verder lezen →