Linguisticator (2): Een, twee, drie is… bir, iki, üç

Nu begint mijn taalcursus écht: ik ga Turkse woordjes stampen. Dat blijkt nog niet zo makkelijk – iets wat Bassie en Adriaan lang geleden al doorhadden.

Erop gebrand om na alle voorbereidende praatjes eindelijk aan mijn geheugenpaleis te kunnen bouwen, start ik deel één van de cursus Turks: Getallen en Tijd. Geen nood, vertelt Linguisticator-baas Aaron Ralby me in het inleidende filmpje, dat paleis komt er heus. Leer eerst wat Turks en zet aan het eind van dit deel alle informatie weg in dat virtuele gebouw. Dat kan met humor, zo laat hij zien. Ralby toont een voorbeeldpaleis waarin onderdelen van de komende lessen op typische wijze zijn gemarkeerd. Zo bevindt zich in de ruimte voor de hoofdtelwoorden de rode vogel van Angry Birds (cardinals is het Engelse woord voor hoofdtelwoorden, en een cardinal is tevens de aanduiding voor een kardinaalvogel). Ook zie ik een grote winchester hangen tegen de achterwand van een kamer die voor de dagen van de week is gereserveerd – het Turkse woord voor ‘dag’ luidt namelijk gün. Genoeg gegniffeld. Les 1 gaat beginnen. Woordjes leren!

Daar is de stem van mijn persoonlijke lerares Selay weer. Ze neemt de getallen door. Hardop zeg ik haar na.
0 = sıfır.
Hé, dat woord lijkt op ‘cijfer’. Inderdaad, vertelt Selay, het komt van het Arabische sifr, dat ‘nul’ of ‘leeg’ betekent. Of de Turkse i zonder puntje – de ı – nou als i of ie wordt uitgesproken, dat hoor ik niet goed.
1 = bir.
2 = iki.
Klemtoon op de tweede lettergreep, noteer ik mentaal.
3 = üç.
Hier staat Selay voor het Engelstalige publiek lang stil bij al die gekke tekens en hoe je ze uitspreekt, maar daar hebben wij Nederlanders minder moeite mee. Ü is u, en ç is tsj. Leuk om te weten: de gewone c wordt in het Turks uitgesproken als dzj. De achternaam van onderzoeksjournalist Sinan Can begin dus met dezelfde klank als ‘jazz’, en niet met die van ‘klompendans’. Verder begint het me inmiddels te dagen waarom Bassie en Adriaan zich voor hun beroemde taalles door de Spaanse stranden hebben laten inspireren en niet door de Turkse Rivièra: ‘Een, twee, drie is un, dos, tres/ een botella, dat is een fles’ (klik hier, vanaf 3:32). Dat rijmt gewoon veel beter dan: Een, twee, drie is bir, iki, üç.

4 = dört.
5 = beş.
6 = altı.
‘Altuh’, meen ik te horen, met de klemtoon op het eind. Een soort ‘uh’ is hij dus, die i zonder puntje. Of, zoals de Cockney-Turkse Selay hem noemt: ‘An i withou’ a do’ on i’.’
7 = yedi.
8 = sekiz.
9 = dokuz.
10 = on.
Ik oefen het maar eens op mijn vingers: sıfır, bir, iki, üç… Oef, ik kan helemaal niet terugvallen op een van de andere talen die ik ken. Pittig, dat Turks. Gelukkig is het systeem van tientallen, dat daarna wordt uitgelegd, heel logisch. 10 is on, 1 is bir, dus 11 is on bir. 12 is on iki, enzovoorts. Verder is nog vermeldenswaardig dat het woord voor 80 seksen luidt – ik ben benieuwd welke afbeeldingen Linguisticator straks beschikbaar stelt om die getallen mee aan te duiden – en dat het woord voor 100, yüz, tevens het woord voor ‘gezicht’ is.

Een half uur later heb ik de les achter de rug en zit ik op 13 procent van de cursus. On üç procent dus. De eerlijkheid gebiedt me te zeggen dat ik, wanneer ik twee (iki) weken later dit stukje tik, de getallen alweer kwijt ben. Geheugenpaleis of niet, een (bir) taal leren blijft gewoon woordjes stampen.

En… sıfır.

Lees ook: Linguisticator (1): Ik heb een privélerares Turks en ze heet Selay